Fotoğrafa yeni başlayanların fotoğraf makinesi alırken karşılaştıkları teknik bir sorun da sensör boyutu ve optik çarpan faktörü sorunudur.
Bu nedenle objektif seçimlerinde de sorunlar yaşanır. Bu yazıda sensör ölçülerine göre optik çarpanın nasıl oluştuğunu ve ne anlama geldiğini öğreneceğiz.
Fotoğraf makinelerinde farklı özelliklerde ve boyutlarda sensörler bulunur. Bu sensör boyutları genel olarak belli başlı birkaç boyuta indirgenmiş durumdadır. Full Frame (Tam kare), APS-C (1.5x veya 1.6x kroplu), 1”CX (2.7 çarpanlı), Four Thirds (2x çarpanlı) gibi… Aşağıdaki şekilde bu ölçüleri ve isimlerini görüyoruz.
DSLR gövdeler için üretilen objektifler Full frame sensör boyutu baz alınarak üretilirler. Çünkü bu objektiflerin ilk geliştirilme aşamasında dijital teknoloji yoktu ve film ölçüsü (36mmx24mm) full frame ile aynı olduğu için dijitale geçişten sonrada bu altyapı üzerine üretimler devam etti. İlk yıllarda böyle büyük sayılabilecek sensörleri üretmek maliyetli ve zor olduğu için çoğunlukla APS-C veya APS-H gibi boyutlarda üretimler gerçekleşti. Kompakt makinelerde ise 2/3” veya 1/3” gibi çok daha küçük sensörler kullanıldı.
Çarpan faktörünü daha iyi anlayabilmek için bir örnek üzerinden gidelim. DSLR gövdelerde en sık kullanılan APS-C format sensör ölçüsü yaklaşık olarak Nikon da 23,50mm x 15,60mm ve Canon da 22,40mm x 15,00mm dir. Bu nedenle objektiften gelen görüntünün full frame sensördeki gibi tamamını değil de bir kısmını alabilirler. Görüntülenebilen kısmın daha az olması nedeniyle sanki daha dar açılı bir objektif ile çekilmiş gibi bir görüntü elde edilmiş olur.
ukarıdaki fotoğrafın 50mm normal açılı bir lens ile çekildiğini düşünelim. Full Frame sensöre sahip bir kamerada mavi çerçeveli kısım kadar bir alanı görüp fotoğraflayabilirken kroplu yani APS-C sensöre sahip bir gövde ile çekim yapıldığında sarı çerçevenin içerisindeki kadar bir alanı görüp fotoğraflamak mümkün oluyor. Objektif değişmediği halde görülebilen alanın azalmış olması normalde daha dar açılı bir objektif kullanılarak çekilmiş gibi görünmesine neden oluyor. İşte bu duruma krop çarpan faktörü deniliyor. Full frame sensör ile 50mm olan odak uzaklığı APS-C sensörde 50mm x1.5 = 75mm oluyor. Yani kroplu sensördeki 50mm objektif ile alınan görüntü Full frame sensörde 75mm objektif ile alınan görüntüyle aynı.
Krop çarpan faktörü tele lens avantajı sunarken geniş açı çekimlerde dezavantaja dönüşüyor. 400mm bir objektif APS-C sensör ile Nikon da 400mm x 1.5 = 600mm iken Canon da 400mm x 1.6 = 640mm oluyor. Bu durum Four Thirds formatta 2x çarpan ile 400mm x 2 = 800mm olurken 1” lik CX format bir sensörde 400mm x 2.7 = 1.080mm olarak karşımıza çıkıyor. Bu da inanılmaz bir tele avantajı sağlamış oluyor.
Ancak diğer taraftan 16mm geniş açıda ise 16mm x 1.5 = 24mm olarak daha dar bir açı sunuyor. CX formatta ise 16mm x 2.7 = 43,2mm gibi neredeyse normal açı değerine geriliyor.
Günümüzde her marka kendi sensör formatına göre lens ürettiği için artık krop çarpan faktörü ciddi bir sorun olmasa da DSLR kullananlar için güncelliğini hala sürdürüyor…
