Son yıllarda sinema kameralarının ucuzlamasıyla birlikte sinema lenslerini de sıkça duymaya başladık.
Daha önceleri sadece büyük sinema ve dizi setlerinde görebileceğiniz bu yüksek kalite lensler, zamanla ucuzlamaya ve birinci kullanıcı seviyesine inmeye başladı. Bu yazımızda, sinema lenslerinin teknik özelliklerinden, standart lenslerden farklarına kadar bir çok konuya değineceğiz. İsterseniz Cine Lensler ile Fotoğraf Lensleri Arasındaki Farklar Nelerdir? yakından bakalım.
Sinema Lenslerinin Özellikleri
Sinema lenslerini, fotoğraf lensleriyle karşılaştıran bir çok yazı ve videoyla karşılaşmışsınızdır. Genellikle bu video ve yazılar arada görüntü kalitesi anlamında bir fark olmadığını göstermek amacıyla hazırlanır. Örneğin ”5000$ lens vs 500$ lens” gibi başlıklarla pahalı sinema obektiflerinin görüntü kalitesi açısından ucuz objektiflerden hiç bir farkı olmadığı söylenir.
Durum peki böyle midir? Bazen evet, bazen hayır. Sinema lensi demek muhteşem kaliteli merceklerden üretilmiş çok pahalı objektif demek değildir. Evet bazı cine lensler öyledir fakat cine lenslerin esas tanımı, ”sinema ihtiyaçlarını karşılayabilmesi adına yüksek teknoloji kullanılarak üretilmiş lenslerdir”.
Piyasada cine lens olarak satılan ama bir cine lenste olması gereken 10 koşuldan sadece bir iki koşulu sağlayabilen sözde cine lensler de vardır. Üreticiler lensi biraz daha fazla ücretle satabilmek yada lenslerini daha kaliteli göstermek için böyle bir yola başvururlar. Örneğin; Samyang’ın cine serisi adıyla sattığı lensler aslında fotoğraf lensine focus çarkı eklenerek oluşturulmuş lenslerdir. Yani fotoğraf lensinden bir farkı yoktur. (Yine de aşırı işlev ve düşük diyafram sağlaması sebebiyle Samyang’ın cine lenslerini severek kullanıyoruz.)
Yapı
Sinema lenslerinin yapısı görüntülerinden de anlaşılacağı üzere fotoğraf lenslerinden biraz farklıdır. Örneğin; fotoğraf lenslerinin bazılarında net atarken çok az da olsa yakınlaşma olur. Bir cine lenste böyle bir durum olmamalıdır. Bu sebeple cine lensler daha büyük tasarıma sahiptir. Daha büyük tasarıma sahip olması sebebiyle cine lensleri kameraya takarken genellikle destekleyici ağırlık ve ekipmanlar kullanılır. Bir cine lens setindeki lenslerin, ağırlıkları birbirine yakın olmalıdır yoksa her seferinde bu sabitleyici aparat ve kameranın tripod üzerindeki dengesi değişeceğinden zaman kaybı yaşanır.
Sinema lensleri pahalı olmaları sebebiyle genellikle kiralama yolu ile elde edilir. Bu sebeple dış ve iç yapısı çok sağlam olmalıdır. Ayrıca sıcak ortamdan soğuk ortama geçildiğinde lensin iç merceklerinin buğu yapmaması adına hava geçirmez özellik cinema lensleri için önemli bir unsurdur.
Normalde fotoğraf lensleri çok hızlı bir şekilde net yapabilmek adına tasarlanır. Bir fotoğraf lensinin netlik halkasını çevirdiğinizde en yakın net noktası ile en uzak net noktasına çabuk ulaşırsınız. Yani halkanın dönebileceği aralık kısadır. Sinema lenslerinde ise durum tam tersidir. Bu lensler ile stabil, dengeli ve daha hassas netlik atabilmek için netlik halkasının aralığı çok daha geniş tutulur.
Sinema lenslerinin fotoğraf lenslerine göre büyük olmasının bir sebebi de kullanılan merceklerdir. Sinema da genellikle düşük alan derinliği tercih edildiği için lenste ışık gerçirgenliği daha fazla olmalıdır. Bu sebeple lensin içine daha çok ışık girebilmesi için mercek çapı büyük tutulur. Üstüne bir önceki öncüllerde söylediğim özelliklerde eklenince sine lensler haliyle büyük ve ağır olmaktadır.
Kullanım
Sinema lensleri milyonlarca dolarlık film ve dizileri görüntüleyen film çekiminin en önemli unsurlarından biridir. Bu sebeple çok tutarlı ve hassas ayarlara sahip olmalıdır.
1- Lens Üzerindeki İşaretçiler
Bir cine lenste üzerinde yer alan tüm işaret ve göstericiler mikron düzeyinde doğru çalışır. Bu özellik sadece pahalı fotoğraf lenslerinde mevcuttur. Uygun fiyatlı fiyat performans fotoğraf lenslerinde ise az da olsa hata payı vardır.
2- Zoom Hassasiyeti
Zoom yapma özelliği bulunan değişken odaklı cine objektiflerde, zoom in yada zoom out gibi durumlarda pürüzsüz yakınlaşma ve uzaklaşma hareketi sağlanır. Lens zoom hareketini gerçekleştirirken hiç teklemez. Fotoğraf lenslerinde ise zoom halkası serttir ve yumuşak harekete elverişli değildir.
3- Diyafram Halkası
Cine lensler üzerinde mutlaka manuel diyafram bileziği barındırır. Bu diyafram bileziği hiç tekleme yapmadan çok yumuşak bir şekilde hareket eder. Ayrıca lensin içinde bulunan diyafram yaprakları da diyafram bileziği gibi hiç tekleme yapmadan yumuşak bir şekilde çalışır. Böylelikle çok karanlık bir yerden aydınlık bir yere tek planda geçildiğinde ışık kontrolü seyircinin anlayamayacağı düzeyde yumuşak gerçekleştirilir. Yani çekim sırasında diyafram değiştirilebilir. Yeni çıkan fotoğraf lenslerinin %90’nında diyafram bileziği bulunmaz. Genellikle diyafram, makina üzerinden elektronik olarak değiştirilir. Fotoğraf çekerken otomatik olarak diyafram değerini atamak ve bunu hızlı bir şekilde gerçekleştirmek amaçlanır.
4- Parfokal Yapı
Zoom yapabilen sinema lensleri genellikle parfokal yapıya sahiptir. Parfokal; bütün odak uzaklığı aralığı boyunca odaklandığı noktayı sabit tutabilen, zoom yaptığınızda tekrar netlik ayarı yapmayı gerektirmeyen lenslere verilen addır. Örneğin; bir konuyu 50mm odak değerinde çekip daha sonra konuya ani bir zoom girişi yaptıktan sonra tekrar netlik atamanıza gerek yoktur. Fotoğraf lenslerinin bazıları da parfokal yapıya sahiptir fakat düşük yada orta kalite lenslerde bu özellik bulunmayabilir. Bu sebeple bu özelliği de fotoğraf lensleriyle sinema lensleri arasındaki farklardan biri olarak sayabiliriz.
5- VFX
Sinema lensleri VFX (görsel efekt) için geliştirilmiş bazı cihaz ve aletleri takabilmenize olanak sağlacak eşkilde geliştirilmiştir. Bu özellik her cine lenste bulunmamakla beraber pahalı sinema lensleri bu özelliği bünyesinde barındırır.
6- Lens Halkalarının Yapısı
Sinema lenslerinin netlik ve diyafram halkaları genellikle tırtıklı yapıya sahiptir. Bu tırtıklı yapının sebebi wireless follow focus gibi aletlerin lens halkasını daha iyi tutabilmesini sağlamaktır. Fotoğraf lensleri ise elde kullanıma göre üretildiği için elde tahriş oluşturmayacak kaymaz bir yapıya sahiptir. Fotoğraf lenslerine follow focus gibi aletler takmak istediğinizde ise focus ring adı verilen ekstra aparatı lense takmanız gerekir.
7- T-Stop
Sinema serisi lenslerde standart fotoğraf lenslerinden farklı olarak T-stop adında bir diyafram terimi kullanılır. T-Stop değeri lense düşen ışık değerini ve lensten geçerken ki kayıpların da göz önünde bulundurularak oluşturulan diyafram değeridir. Fotoğraf lenslerinde ise F-Stop değeri kullanılır. F-Stop değeri T-Stop’tan farklı olarak lense düşen ışık değerini yansıtır. Yani ışığın lensin içinden geçerken ki kayıpları dikkate alınmaz. Bu sebeple 28mm f2.8’lik bir lens ile içerisinde daha çok mercek barındıran 100mm f2.8 arasında parlaklık farkı olur. 100mm daha çok merceğe sahip olduğu için daha çok ışık kaybına uğrar ve daha az parlak görüntü sunar.
Bu durum bir devamlılık unsuru aranmadığı için fotoğraf lenslerinde önemsenmez fakat sinemada devamlılık önemli bir unsurdur. Bu sebeple aynı diyaframa sahip iki farklı lens ile çekilen konuda parlaklık farkı olmaması amacıyla aynı T-stop değerine sahip lensler kullanılır. (Sinema lens setlerine baktığınızda bir set içerisindeki tüm lensler aynı diyafram değerine sahiptir.)
8- Seri Lenslerle Uyumluluk
Sinema lens setlerindeki lensler biribirine çok yakın imaj kalitesine sahip olmalıdır. Bu sebeple bu tür lensler çok fazla teste tabii tutulur ve üretimleri aşırı hassasiyetle gerçekleştirilir. Bunun sebebi yine devamlılıktır. Arka arkaya gelen görüntülerin renk sapmaları renk değerleri birbirine yakın olmalıdır ki izleyici filmi rahatlıkla izleyebilsin. Bu sebeple bir marka sinema serisi bir lens seti üretmek istediğinde içinde bulunan tüm lensler benzer imaj kalitesini yansıtmalıdır. Fotoğraf lenslerinde ise bu durum önemsenmez. Fotoğrafta bir devamlılık söz konusu olmadığı için bazen aynı iki lens bile çok az düzeyde de olsa birbirinden farklı imaj kalitesini yansıtabilirler.
9- Distortion
Sinema lensleri lens distortion dediğimiz geniş açıdaki bozulmaları en aza indirgeyecek şekilde tasaralanmıştır. Normalde fotoğraf lensleri, 28mm’den itibaren köşelerde bozulmalara, kırınımlara yol açar. Fotoğraftaki bu bozulmalar yazılım sayesinde çok rahatlıkla düzeltilebilirken maalesef videoda böyle bir düzeltme çokça vakit ve emek almaktadır. Bu sebeple sinema lensleri fotoğraf lenslerine göre geniş açılarda çok daha az distortion yaratacak şekilde tasarlanmıştır.
10- Focus Breathing
Sinema lensleri focus breathing (netleme solunumu) dediğimiz hatayı önlemek amacıyla tasarlanmıştır. Focus breathing dediğimiz meret netleme yaparken içerideki merceklerin harektinden dolayı yakınlaşma yada uzaklaşma hissiyatı oluşmasıdır. Fotoğraf lenslerinin çoğunda focus breathing bulunur fakat gerçek sinema lensleri asla objektif solunumu gerçekleştirmezler. Örneğin siz Canon 50mm fotoğraf objektifiyle öne doğru netlik atarsanız 3-7mm arası bir yakınlaşma olur fotoğraf için bu yakınlaşma bir sorun teşkil etmez fakat sinemada filmin havasını değiştiren bir etkide bulunabilir.
11- Filtre Çapı
Sinema serisi lens setlerinde filtre çapları aynıdır. 10mm’den 300mm’ye kadar bütün lensler aynı lens çapına sahiptir. Böylelikle her lens değişiminde farklı mattebox ve filtre takmak gerekmez. Örneğin; bir film çekiminde Arri’nin Masterprime lens setlerini kullandığınızı düşünün. Bu lens serisinde ki bütün filtre çapları ve ön mercek büyüklüğü aynıdır. Bu lensi taktıktan sonra önüne bir mattebox ve nd filtre yerleştirdiğinizi düşünün. Eğer ışık değişimi yoksa bütün çekimlerinizi aynı mattebox ve nd filtre ile gerçekleştirirsiniz. Böylelikle farklı lensler kullanılsa da hep aynı imaj kalitesini yakalarsınız.
12- Mercek Yapısı (Lens Flare ve Bokeh)
Sinema lenslerinde özellikle kaliteli olanlarda üst seviye mercekler kullanılır. Bu mercekler kendine has flare ve bokeh üretirler. Elbette ışığın buradaki rolü büyük fakat gün ışığında bir fotoğraf lensiyle sinema lensinin flare’ını karşılaştırırsanız çok daha soft çok daha estetik flare elde elde edersiniz.
