Sovyet döneminin en önemli foto muhabirlerinden biri olan Dmitri Baltermants, İkinci Dünya Savaşı’nı dramatik kompozisyonlarla yansıtarak etkileyici bir üslup geliştirdi.
Her ne kadar onun görüntüleri SSCB’de yaşamın nesnel tasviri olarak görülse de; rejimin propagandasını yapma adına, çoğu fotoğrafı sansüre uğradı ve bazı fotoğraflarda kurguya başvurdu. Nitekim bunda, baş gösteren Stalingrad muharebesinin de etkisi vardı.
“Kimi zaman gerçekten görkemli sahnelemeler yaptım.”
1941’de savaş başladığında, Baltermants savaş alanındaki ilk fotoğrafçılardan biriydi. Amerikalı fotoğrafçı Robert Capa’nın eserlerindeki gibi, savaşın yiğit-yüceltmiş mücadelesi kadar; savaşın sebep olduğu acı ve ıstıraba da odaklandı. En ikonik görüntülerini 176.000’den fazla insanın öldürüldüğü Kırım’daki Kerç’te oluşturdu. Evrensel bir trajediyi yansıtan bu görüntülerde; Nazi askerlerinin katliamından sonra cesetlerin arasında eşlerini, çocuklarını, kardeşlerini, arayan kadınlar vardı. Bu görüntüler, halkların acılarını sergilemekten kaçınan liderler için fazla grafikti. Baltermants’ın çoğu fotoğrafı gibi, bu görüntülerde sansürlendi ve ancak 1965 yılında sergilenme imkânına kavuştu.
Baltermants’ın fotoğrafları, bireysel kahramanlık hikayelerinden ziyade; savaşın feci ve kederli etkilerini ortaya koyuyor. Tarihsel olayların gerçekliğini ve dolaysızlığını yakaladığı görüntülerde bize yansıyan; zeminde dağılmış, yatan bedenlerin trajedisidir. Ona göre bu görüntüler tek bir kelimeyle ifade edilebilirdi ‘keder.’
“Savaş, hepsinden öte, kederdir. Yıllarca durmadan fotoğraf çektim ve bunların hepsinde sadece beş veya altı gerçek fotoğraf çektiğimi biliyorum. Eğer savaşı tekrar fotoğraflamak zorunda kalsaydım, bunu çok daha farklı yapardım. Şimdi fotoğraflamadığım her şeyin düşüncesiyle acı çekiyorum.“
Yazı: Sevil Ateş
