W. Eugene Smith’in İkonik Fotoröportajı “Köy Doktoru”

W. Eugene Smith’in Life Dergisi için 1948 yılında hazırlamış olduğu “Köy Doktoru” isimli fotoröportajının ilk sayfasındaki fotoğrafı ile okuruna kavuşmuştur.

Yazar: Prof. Dr. Hakan YAMAN

W. Eugene Smith fotoğrafta takım elbiseli, şapkalı genç bir adam elinde bir çanta ile ciddi bir yüz ifadesi ile bir yerden geçmektedir. Sadece fotoğrafa bakarak, ilk bakışta bu kişinin kırsalda hizmet veren bir hekim olduğunu anlamak güçtür. Bu nedenle fotoröportajın başlığı okurun yardımına koşmaktadır. Köy doktoru Dr. Ernest Ceriani, ABD’nin Colorado Eyaleti’nin ücra bir kasabasında, Kremmling’de pek de iyi olmayan koşullarda çalışan birisi olduğunu daha sonraki sayfalarda anlaşılacaktı.

W. Eugene Smith’in 23 günlük bir çalışma sonucunda tamamlamış olduğu bu çalışmanın fotoğrafları son derece etkileyici olmakla birlikte, fotoğrafların alt yazıları ve öykünün metni olmasaydı, bu çalışmanın bir hekimin mesleki ve özel yaşamı ile ilgili olduğu çok net anlaşılması olası olmayacaktı. Bu durum, John Berger’in “fotoğrafların anlam belirsizliğine” (ambiguity of photographs) bağlı olduğu ifade etmektedir.

Yani çekilen fotoğraf zaman içinde akan bir olaya ilişkin bir kesit sunar ve sunmuş olduğu kesit, hali hazırda bitmiş olan olayı ilişkin bir görüntü verir. Bu görüntü bu olayın bağlamından ve anından koparıldığı için daha sonra incelendiğinde o olayı temsil edememektedir. O olaya ilişkin anlamı aktaramamaktadır, o anı anlatamamaktadır. Resimler ve çizimler temsil ettiklerini anlatabilme gücüne sahiplerken, fotoğraflar Roland Barthes’in ifadesi ile “kodu olmayan resimlerdir”, yani ışık yansımasının ortam üzerinde bıraktığı izlerdir. Bu nedenle fotoğrafların farklı yorumlanmalarının önüne geçmek için, John Berger’in ifade ettiği gibi fotoğraflara metin eklenmelidir.

Fotoğraflara metin ekleninince sunulan görüntüler yeniden bir bağlam kazanmaktadırlar. Fotoğraflardaki bilinmeyen erkek model Amerika’nin bir ücra eyaletinde ikinci dünya savaşı sonrası zor koşullarda, fedakarca çalışan Dr. Ernest Ceriani olduğu anlaşılıyor. Burada fotoğraf ile anlatı arasındaki rol paylaşımı keskin bir sınır ile ayrıdır. İkisi birlikteyken bir anlam yaratabilmektedirler. Yani köy doktoru fotoröportajı fotoğraf ve metin arasındaki formalist ayrıma ilişkin iyi bir örneği teşkil etmektedir. 

Öyküye gelince, köy doktorunun çalışma bağlamını anlamak gerekir. Bu fotoröportaj gerçekten kırsalda hizmet veren sağlık personeline ve özellikle köy doktorunun çalışmalarına ilişkin ışık tutmuştur. Günümüzde dahi kırsalda çalışmak kolay olmamaktadır. Dr. Ernest Ceriani’nin hizmet verdiği kasabadaki çalışma koşulları dünyanın birçok yerinde aynen devam etmektedir.  Ulaşım engelleri kalkmış ya da teknoloji gelişmiş olsa da kırsalda sağlık hizmeti sunmak kolay olmamaktadır.

Büyük kentlerde tam teşekküllü hastaneler hizmet vermek için hazır bekliyor olsalar da kırsalın sakinleri yerinde, uzaklara gitmeden sağlık hizmeti almak istemektedirler. Kırsalda nüfus yoğunluğunun fazla olmaması nedeniyle her uzmanlık branşından bir hekimi kırsalda istihdam etmek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle çok yönlü olan ve ağır çalışma koşullarına dayanıklı aile hekimlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Dr. Ernest Ceriani de idealist genç bir hekim olarak, ailesi ile birlikte böyle bir yaşamı tercih etmiştir. 

İkinci dünya savaşına kadar çoğu hekimin uzmanlık eğitimi yok iken, ikinci dünya savaşından sonra özellikle batı dünyasında uzmanlaşma eğilimi artmıştır. Bu da mahalle ve kırsaldaki aile hekimlerinin sayılarında azalmaya neden olmuştur. Hastanelerde, korunaklı ortamlarda uzmanlık yapmak varken, kırsalda hekimlik yapmak her hekimin tercih edeceği bir mesleki kariyer seçeneği değildi. W. Eugene Smith bu nedenle de Dr. Ernest Ceriani gibi isimsiz kahramanların çalışmalarını bu fotoröportaj ile ebedileştirmiştir.

Bu çalışma ile bir hekimin gündelik yaşamı tüm mahremiyetiyle okurun gözü önüne serilmiştir. Zamanında 2000 kişilik nüfusu olan Kremmling’de çalışan 32 yaşındaki Dr. Ernest Ceriani’nin (Chicago Loyola Tıp Fakültesi’nden mezun, 1946 yılında donanma hekimliğinden ayrılmış, Wyoming’in bir kasabasında doğmuş ve Kremmling’de bulunan hastaneye çalışmaya başlayan, eşiyle Kremmling’de yaşamayı kabul eden) kahramanlıklarını, tüm çıplaklığıyla ortaya konmuştur. Doktor bazen bir cerrahın keskin dikkatini ortaya koyarken, bazen de muayenehanesinde ya da hasta yatağında bir hemşirenin şefkatini gösterdiğini görmek mümkündür. Tükenmez gayretleriyle ve Denver kentine yaklaşık 175 km mesafede (1000 km karedeki tek hekim) bulunduğunu unutmadan hastalarının imdadına yetişmektedir (Şekil 2).

Hastalar her türlü dert için kendisine başvurur: Hastalananlar, ölenler, doğuranlar, at tarafından tepilenler, kırık camlara basanlar, kolu kırılanlar, cildi kesilenler ya da getirildiği arabadan çıkamayacak kadar gücü olmayıp enjeksiyona ihtiyacı olanlar.

Aile hekimi olarak kendisinden birçok şey beklenmektedir. Kendisi bebek doğurtur, ev ziyaretlerinde bulunur, röntgen filmi okur, kırıklara atel ve alçı hazırlar, çıkıkları yerleştirir, kulak yıkar, kalp krizi sonrası hastaya bakım verir, kalp krizinden ölmekte olan hastayı muayene eder ve son duası için telefon ile din görevlisi çağırır (Şekil 3), gangrene olmuş bir ayağı ampüte eder (Şekil 4), at tarafından tepilen bir kızı tedavi eder (Şekil 5), gözü için hastayı büyük kente sevk eder, dertli yaşlı hastasını dinler vb. Kendisi kentte bulunan birden fazla uzmanın işini daha düşük bir maaş ile yapması beklenir (Şekil 6). Hastalarının ve komşularının kendisine duydukları saygıları ve kendi işinin patronu olması bu handikapı gidermeye yeterli görünmektedir. Kırsalda çalışan bu motivasyon kaynağı günümüze kadar hiç değişmemiş gibi görünmektedir.

W. Eugene Smith editörlü fotoröportaj yapan en önemli fotoğrafçılardan birisidir. Hazırlamış olduğu görsel anlatıları sıklıkla acımasız bir atmosfere sahiptir. Pasifik okyanusundaki ikinci dünya savaşına ilişkin çalışmaları savaşın gerçek yüzünü gösterirken, Dr. Ernest Ceriani’nin çalışma hayatını tüm çıplaklığıyla ilk genişletilmiş editörlü fotoğraf öyküsü olarak hazırlamıştır. 

Kaynaklar:

1. Smith WE.  “Country Doctor.” LIFE Magazine. 1948. Erişim: http://100photos.time.com/photos/country-doctor-w-eugene-smith . Erişim Tarihi: 14.08.2019.
2. Barthes R. The Rhetoric Of The Image  (1964). Erişim: https://tracesofthereal.com/2009/12/21/the-rhetoric-of-the-image-roland-barthes-1977/  Erişim Tarihi: 14.08.2019.
3. Berger J.   Bir Fotoğrafı Anlamak. (Çev.: Eyüboğlu B). İstanbul: Metis Yayınları, 2014
4. Van Beek B. Two Country Doctors: Between Photography and Language. Erişim: bramvanbeek.be/texts/Country%20doctor_revised.pdf. Erişim Tarihi: 14.08.2019.
5. Rudon D. The life of an American country doctor was heroic, necessary, and utterly exhausting. Erişim: https://timeline.com/life-american-country-doctor-9434632e1134 . Erişim Tarihi: 14.08.2019.
6. Davie W. W. Eugene Smith: A Life in Photography. Erişim:  https://wsimag.com/art/36134-w-eugene-smith-a-life-in-photography Erişim Tarihi: 14.08.2019.
7. Gartz L. Rural Health Care-W. Eugene Smith “Country Doctor” Life Magazine.  Erişim:  https://lindagartz.com/w-eugene-smith-country-doctor-life-mag-gartz-family/ . Erişim Tarihi: 14.08.2019.
8. Cosgrove B. W. W. Eugene Smith’s Landmark Portrait: ‘Country Doctor’. Erişim:  https://time.com/3456085/w-eugene-smiths-landmark-photo-essay-count/ . Erişim Tarihi: 14.08.2019.
9. W. Eugene Smith’s “Country Doctor” In LIFE: How Many Are Real Images? Erişim:  https://nppa.org/news/w-eugene-smiths-country-doctor-life-how-many-are-real-images Erişim Tarihi: 14.08.2019.
10. Young R. The country doctor is alive and well. Erişim:  https://www.kevinmd.com/blog/2014/06/country-doctor-alive-well.html Erişim Tarihi: 14.08.2019.
11. O’Hagan S. W Eugene Smith, the photographer who wanted to record everything. Erişim:  https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/aug/06/w-eugene-smith-photographer-record-everything . Erişim Tarihi: 14.08.2019.