Telefoto veya makro çekimler yaparken çerçeveyi daraltmak oldukça önemlidir.
Bunu yapmanın en önemli sebebi çekilen konunun detaylarını izleyiciye göstermektir fakat diğer sebebi ise konunun etrafında bulunan dikkat dağıtıcı nesneleri ortadan kaldırmaktır. Genelde fotoğrafçılar konuyu daha yakından çekip çerçeveyi daraltmaya çalışsalar da bazen çekilen konunun doğası gereği veya fiziki koşullar nedeniyle bu mümkün değildir. Bu gibi durumlarda telekonvertörler hayat kurtarıcıdır. Çok önemli avantajları olsa da keskinlikte azalma, bulanıklık gibi bazı dezavantajları da göz ardı edilemez.
Telekonvertör Nedir?
Telekonvertörler aynı zamanda extender olarak ta bilinirler ve lens ile fotoğraf makinesi arasına takılır. Telekonvertör’ın (TC) genel amacı etkili odak uzaklığını artırmaktır fakat bununla birlikte, lense giren ışık azalacağı için diyafram düşecek ve keskinlikte kayıp yaşanacaktır. Bu etkiler telekonvertörün çarpan faktörü ile doğrudan ilgilidir. 1.2x ‘ten başlayıp 3.0x’e kadar uzanan (en yaygın olanlar 1.4x ve 2.0x’tir) çarpan değerlerine sahiptirler.
Örneğin 300mm f/2.8 prime telefoto lensiniz varsa ve 2.0x telekonvertör kullanıyorsanız, odak uzaklığı iki kat artacak ve diyafram açıklığı iki durak küçülecektir ve sonuç 600mm f/5.6 lens olacaktır. Zoom lenslerde de aynı durum söz konusudur. 1.4x telekonvertör ile kullanılan 70-200mm f/2.8 lens 98-280mm f/4 olacaktır.
Optik olarak telekonvertörler birden çok optik elementten oluşan ve bu sayı ile optik eleman çeşidinin çarpan faktörünü belirlediği bir sistemdir. Genelde çarpan faktörü arttıkça TC nin uzunluğu ve büyüklüğü de artar. Extenderlar genelde belli sayıda lens ile kullanılması için üretilir. Bunlar haricinde olan lensler de kromatik hatalar oluşabilir. Bu gibi hataları engellemek adına üreticiler telekonvertörleri, asferik yüzey gibi daha kompleks yapılar kullanarak üretirler.
Ekstra düşük bozulmaya neden olan TC ler ise az sayıda bulunuyor ve çoğu lens ile uyum sorunu yaşanıyor. Mükemmel çalışan TC ler de mevcut. Örneğin NIKKOR AF-S TC800-1.25E ED sadece Nikon 800mm f/5.6E FL ED VR ile çalışması için değil, kargoda birlikte gönderildiği lens ile hatasız çalışması için üretilir. Bu nedenle TC800-1.25E ED telekonvertörler tek başına satın alınamaz.
Telekonvertör Üreticileri
Her ne kadar süper telefoto lens üreticileri de telekonvertör yapsa da, piyasada en yaygın olanları genellikle 1.4x ve 2.0x çarpma faktörleri ile sınırlıdır. Bununla birlikte, bazı üreticiler, diğer çarpma faktörleri ile daha az telekonvertör üretmektedir, ancak bunların kullanımı ve etkinliği lens tarafından büyük ölçüde değişebilir. Örneğin, Nikon ve Hasselblad 1.7x telekonvertör üretirlerken, Kenko gibi aksesuar üreticileri ise daha büyük 3.0x çarpma faktörü ile telekonvertörler yapabilir. Ne yazık ki, aşağıda açıklandığı gibi, telekonvertörler, hem genel keskinlik hem de otomatik odaklama hızı açısından lens performansı üzerinde oldukça büyük etkilere sahiptir, bu yüzden 1.4x’den daha uzun bir TC seçerken çok dikkatli olmak gerekir.
Telekonvertör Lens Uyumluluğu
Yukarıda bahsedildiği gibi, telekonvektörler tipik olarak birden fazla objektifle çalışacak şekilde üretilirken, piyasada her mercekle çalışan telekonvertör yoktur. Hem Nikon hem de Canon, bir sebepten ötürü telekonvertörleriyle uyumlu olan daha kısa lens sayısına (genel lens çizgisine kıyasla) sahiplerdir ve çoğu lens telekonvektörlerle eşleşmek için tasarlanmamıştır. Bazılarının, kamera montajına çok yakın bir arka eleman gibi fiziksel sınırlamaları varken , diğerleri ise optik sınırlamalara sahiptir. Çoğu telekonvektör özellikle profesyonel süper telefoto lensler için tasarlandığından, genelde geniş açı, standart ve telefoto lensler bunlarla uyumlu değildir. Ancak, istisnalar var Nikon 105mm f / 2.8G VR gibi bazı makro objektifler Nikon telekonvertörler ile gayet iyi çalışıyorlar. Buna ek olarak, çok az istisna dışında, bir üretici tarafından yapılan telekonvektörün, kamera bayoneti aynı olsa bile, aynı üreticinin mercekleriyle çalışmak üzere tasarlandığını belirtmekte fayda var.
Aşağıdaki linklerden spesifik lensler ve telekonvertör uyumluluklarının listelerine ulaşabilirsiniz.
Satın almadan önce lensiniz ile telekonvertörün uyumluluğunu kesinlikle kontrol ediniz.
Prime vs Zoom Lenslerde Telekonvertör kullanımı
Genel olarak telekonvertörler, süper telefoto prime lenslerle, zoom lenslerden çok daha iyi çalışırlar. Bunun birkaç nedeni var. İlk olarak, çok az istisnanın yanı sıra, zoom objektifler tipik olarak ana lenslerden daha yavaştır, bu da kameranın otomatik odaklama sisteminin çalışması için daha az ışık aldığı anlamına gelir. Sonuç olarak, genel otomatik odaklama hızı ve doğruluğu üzerinde büyük bir etkisi olabilir. Bazı durumlarda, telekonvertörler, aşağıda açıklandığı gibi, kameranın otomatik netleme özelliklerini tamamen devre dışı bırakabilir veya bir lensin maksimum diyaframını önemli ölçüde azaltabilir. İkincisi, tüm odak uzaklıklarında eşit bir performans elde etmek için bir zoom lensi optimize etmek çok zordur. Bu durum bir telekonvertör eklendiğinde zoom seviyesinin dengesiz ve tutarsız olmasına neden olur. Üçüncüsü, zoom yaparken gruplarda hareket eden daha fazla lens elemanı ile lens merkezinde kayma olabilir ve diğer optik problemler daha da belirginleşir.
Ancak, telekonvektörlerin zoom objektiflerle iyi çalıştığı durumlar da vardır. Örneğin, Nikon 70-200mm f/2.8G VR II‘nin TC-14E II/III ile iyi bir şekilde çalıştığı, TC-17E II ile çok iyi çalıştığı ve f/8 aralığına kadar düşmeye istekli olan varsa TC-20E III ile bile oldukça kullanışlı bir kombinasyon oluşturulabilir.
Artı ve Eksiler
En önemli artısı ulaşılan odak uzaklığına çok düşük maliyetlerle sahip olmak. Üstelik prime lensler ele alındığında bu fark daha da artar. Örneğin Nikon 300mm f/2.8G VR II; Nikon TC-14E III (1.4x), Nikon TC-17E II (1.7x) ve Nikon TC-20E III (2.0x) ile sorunsuz çalıştığı en çok bilinen lenstir. Bu kombinasyonlarla 300mm f/2.8G , 420mm f/4, 510mm f/4.8 ve 600mm f/5.6 lens olarak kullanılabilir i bu durum spor fotoğrafçıları ve yaban hayatı fotoğrafçıları için oldukça elverişlidir. 1.4 ve 1.7x TC ler ile optimize üretildiği için bu telekonvertörler lensin odaklanma ve keskinlik performansını fazla etkilemez fakat 2.0x TC kullanımında AF ve keskinlik konusuna kayıp yaşanmaktadır. Bunun önüne de diyaframı bir durak kısmakla geçilebilir.
Bir diğer avantajı ise minimum odaklama mesafesini etkilememeleri olarak sayılabilir. Telekonvertörler çerçevenin merkez bölümü hariç lenslerin optik karakteristiklerini etkilemezler. Eğer bir telefoto ile makro çalışıyorsanız, 1.7x TC donanımlı bir telefoto ile de aynı odaklama mesafesinde makro çalışmaya devam edebilirsiniz. Örneğin, Nikon 300mm f/4E PF ED lensin 1.4m minimum odaklama mesafesini koruyarak 1.7x telekonvertörle 510mm ile çekim yapmaya devam edebilirsiniz. Lensin yenileme oranı ise 0.24x ten 0.41x e çıkacaktır ve makro fotoğraflar için bu gayet iyi bir değerdir. Aynı zamanda makro lenslerle de kullanılabilen TC ler sayesinde bu değer 1:1 e kadar ulaşabilir. Fakat minimum odaklama mesafesini sadece extension tüp, makro tüp ve ters takılan lenslerle düşürebilirsiniz.
Telekonvertörler aynı zamanda lens veya marka uyumsuzluğu, keskinlik ve af hızında kayıp gibi dezavantajlara da sahiptir.Keskinlik ve Kontrast Üzerine Etkisi
Daha önce de belirtildiği gibi telekonvertörler keskinlik konusund kayda değer kayıp yaşatabilirler. Nikon 70-200 f/2.8 VR II lens ile yapılan testlerde %26 ya varan kayıp yaşanabiliyor.
- Nikon TC-14E II (1.4x) – 5% Keskinlik Kaybı
- Nikon TC-17E II (1.7x) – 17% Keskinlik Kaybı
- Nikon TC-20E III (2.0x) – 26% Keskinlik Kaybı
Üstelik bu değerler, telekonvertörlerle birlikte çalışmak için tasarlanan hızlı bir lens ile yapılan testlerin sonucu. Aynı telekonvertörleri daha yavaş veya daha eski lenslerde kullanılsaydı, özellikle 2.0x telekonvertörün etkisi daha da yıkıcı olurdu. Örneğin, yukarıda bahsedilen aynı 300 mm f/4E PF VR objektifi, TC-20E III (2.0x) telekonvertör ile keskinlik açısından iyi sonuç vermeyecektir. Keskinlik, önceki araştırmalara dayanarak %26 sınırının da ötesine geçecektir. Dolayısıyla, telekonvertörlerin tüm objektifleri aynı şekilde etkiledikleri söylenemez, bazıları diğerlerinden daha iyi bir çift olacaktır. Performans değerlendirmelerini daha da zorlaştıran şey, hem telekonvertörler hem de lens örneklerinin özellikle 1,7x ve daha uzun telekonvertörler için uyumlu yada uyumsuz oluşlarındaki farklardır. İşte bu yüzden, bazı fotoğrafçılar, belirli bir telekonvertörün belirli bir objektifle mükemmel çalışırken diğerleriyle kabul edilemeyecek kadar kötü olduklarını söylerler. Keskinliğin haricinde kontrastın da özellikle 2.0x TC kullanılırken kayda değer oranda düştüğü görülmektedir.
Autofocus Üzerine Etkileri
Yukarıda açıklandığı gibi, kameranın otomatik odaklama sisteminin çalışması için daha az ışık gireceği için, telekonvertörler, hem autofocus hızı hem de prime lensin ve kameranın doğru netlemesi üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. 1.4x’den daha uzun bir telekonvertör kullanıldığında, özellikle düşük ışık koşullarında, ışık telekonvektörden geçerken çok az bir kayıp yaşar fakat bu durum kameranın autofocus sistemini karıştırabilir. Bu nedenle, daha yavaş lensler üzerinde 1.7x ve 2.0x teleconverter’ları kullanmamanız tavsiye edilir, çünkü bu tür kombinasyonlar sahada çekim yaparken çok sinir bozucu bir deneyim ile sonuçlanabilir.
İşte telekonvertörlerin hızlı bir özeti ve AF hızı ve doğruluğu üzerindeki etkileri:
- 1.4x Telekonvertörler: Çoğu lenste AF hızında ve doğrulukta minimum etki
- 1.7x Telekonvertörler: AF hızına ve doğruluğuna etkisi prime lense bağlıdır. Genel olarak, daha yavaş f/4 mercekler 1.7x telekonvertörler ile iyi uyuşmuyor.
- 2.0x Telekonvertörler: Genellikle, AF hızında ve çoğu lensin doğruluğunda ciddi etkili. Sadece f/2.0 ve f/2.8 prime lensleri 2.0x telekonvertörler ile iyi çalışır ve tipik olarak sadece iyi ışık koşullarında çalışır.
- 3.0x Telekonvertörler : AF işlevleri devre dışı kalır, sadece manuel odaklama ile kullanılır.
Telekonvertörler ve Extension Tüpler
Uzatma tüpleri telekonvertörler ile karıştırılmamalıdır, çünkü kullanımları ve amaçları tamamen farklıdır. telekonvertörler her zaman odak uzaklığını arttırmak amacıyla optik lens elemanlarından oluşurken, uzatma tüpleri herhangi bir optiği olmayan fiziksel eklemelerdir, bunun tek amacı artan büyütme için minimum odak mesafesini azaltmaktır. Bu nedenle, uzatma tüpleri makro fotoğraflar için kullanılırken, telekonvertörler konuya daha yakın olmak için kullanılır.
Telekonvertör vs Kırpma
Bazı durumlarda, yavaş zoom lenslerde telekonvertör kullanırken veya birkaç tele-konvertör bir araya getirildiğinde, görüntü bozulması ciddi seviyelere gelebilir, bu durumlarda görüntülerin kırpılması daha iyi bir seçenek olabilir. Otomatik odaklama işlevlerinin bir telekonvertör tarafından ciddi şekilde etkilendiği ve sınırlandığı durumlarda, daha kısa bir telekonvertör kullanmak ya da telekonvertör kullanımını tamamen bırakmak daha iyidir. Daha az çözünürlüğe sahip keskin bir konu mu, tamamen net olmayan bir görüntü mü daha iyi siz karar vereceksiniz. Telekonvertör kullanırken,bu durumu değerlendirmek zorunda kalabilirsiniz.
Telekonvertör vs Fotoğraf Makinasında Kırpma
Çoğu modern fotoğraf makinesi, dahili crop özellikleri sunuyor. Genelde full-frame bir fotoğraf makinesinin crop sensörlü gibi davranmasını baz alan bu uygulama, telekonvertör kullanımı yerine bir tercih olabilir. Fakat bilindiği üzere fotoğraf makinesinde kırpma ve bilgisayarda kırpma işlemleri tamamen aynı. Yani ekstra bir avantajı olduğu söylenemez. Eğer konu fotoğraf makinesine fazla yaklaşırsa crop modda odak kaçırabilirsiniz. Bunun yerine fotoğrafı çektikten sonra kırpmak daha mantıklı bir seçenek olabilir. Bunun yanında kırpmak ve telekonvertör kullanmak kesinlikle farklı sonuçlar sunan farklı işlemlerdir. Telekonvertör odak uzaklığını artırırken, kırpma işlemi ise görülen alandan feragat etmektir.
