William Eggleston’ın Gündelik Renkli Fotoğrafları Sanat Dünyasını Şok Etti

Fotoğrafçı William Eggleston 1967’de Manhattan’a geldiğinde, Mississippi Deltası çevresinde çekilmiş renkli slaytlar ve baskılarla dolu bir bavul getirdi. Bunlar, Amerika’nın güneyindeki alçak evler, mavi gökyüzü, düz araziler ve sıradan insanların sahneleriydi – hepsi sonunda onun ikonik yüksek kroma, doygun tonlarında işlenmişti.

New York’ta Eggleston, diğer fotoğrafçılar ve onu çalışmalarını John Szarkowski’ye göstermeye teşvik eden geleceğin efsaneleri Diane Arbus , Garry Winogrand ve Lee Friedlander ile arkadaş oldu. Museum of Modern Art‘ın görüntü yönetmeni olarak Szarkowski, sanatçılar üzerinde risk almasıyla tanınan bir kral yapımcısı olarak ün yapmıştı.

Eggleston kesinlikle bir riskti. Kendi kendini yetiştirmiş, Memphis doğumlu fotoğrafçı, bilinmeyen bir yetenekti ve meydan okuyan renkli çalışmaları alışılmış bir isyan çizgisine hitap ediyordu. Eggleston, sanat olarak kabul edilen tek fotoğrafların siyah beyaz olduğu bir zamanda sıradan sahnelerin canlı görüntülerini yapıyordu (renkli fotoğrafçılık tipik olarak güzel sanatlar için değil, güçlü reklam kampanyaları için ayrılmıştı). Stephen Shore , 1971’de Metropolitan Sanat Müzesi‘nde renkli fotoğraflardan oluşan bir kişisel sergi düzenlediğinde eleştirmenler dehşete kapıldı. Yine de Szarkowski, Shore gibi, renkli fotoğrafçılıkta bir gelecek gördü ve Eggleston’ın çalışmalarının sessiz, derin gücünü anladı.

25 Mayıs 1976’da Eggleston, MoMA’daki ilk çıkışını “William Eggleston’s Guide” başlıklı 75 baskıdan oluşan bir gösteriyle yaptı. Müzede renkli fotoğraflara adanan ilk kişisel sergiydi; renkli fotoğrafçılığın ana akım kabulü hala bir engelle karşı karşıya kaldı. Ancak Shore ve Saul Leiter gibi diğer fotoğrafçıların değişen derecelerde başarı elde etmeye çalıştıkları yerde, Eggleston bir çekiç kullandı. Gösteri ve beraberindeki monografi, fotoğraf tarihinde dönüm noktası olacak anlar olacaktı.

Açıkça, sergilenen eser Güney Amerika’ya açılan bir pencereydi. Fotoğraflarında hiçbir kahramanlık, ayrıntılarda gizli siyasi gündem yoktu. Eggleston, hiçbir şeyin diğerinden daha önemli olmadığı, tüm konuların ilgi çekici olabileceği yaklaşımını “demokratik fotoğraflama” olarak adlandırdı. Boş bir oturma odasının fotoğrafı, yol kenarında su içen bir köpek ya da bir otoparkın kaldırımında oturan bir kadın, objektifinin önünde eşitti.

Muhtemelen Eggleston’ın en ünlü fotoğrafı, kırmızı bir tavana karşı çıplak, açıkta kalan bir ampulün, uygulamasının ayırt edici özelliği haline gelen boya transferi işlemiyle yükselen canlı kiraz rengidir. Greenwood, Mississippi (1973) başlıklı , ancak daha çok “Kırmızı Tavan” olarak bilinen eser, yazar Donna Tartt’ın bir zamanlar Artforum’da kaleme aldığı gibi, Eggleston’ın “kırmızı rengin büyük bir şairi” olarak mirasını güvence altına alan birçok eserden biri oldu . Görüntü, sanatçının hayranı olduğu bir Hitchcock filminin sürünen huzursuzluğu gibi, hem biçimsel olarak güzel hem de rahatsız edici. Eggleston bir keresinde iş hakkında “Boyaya baktığınızda duvarda ıslanmış kırmızı kan gibi” demişti.

İlk başta, eleştirmenler fotoğraflarında potansiyel görmediler ve bazıları “William Eggleston’ın Rehberi”ni yılın en kötü şovlarından biri olarak nitelendirdi. New York Times’ın baş sanat eleştirmeni Hilton Kramer , Szarkowski’nin Eggleston’ın resimlerini “mükemmel” olarak tanımlamasına yanıt olarak, bunların “belki de tamamen banal” ve “kesinlikle sıkıcı” olduğunu yazdı.

O zamanlar can yakıcı olsa da, “sıradan” kelimesi Eggleston ve eleştirmenleri sayesinde tamamen yeni bir anlam kazandı. Eggleston’ın sıradan olanda duygusal bir yankı bulma yeteneği, o zamandan beri birçok fotoğrafçı ve film yapımcısı için bir kuzey yıldızı haline geldi.

İngiliz fotoğrafçı Martin Parr , 2004’te “William Eggleston’ın Rehberi “ , ” Robert Frank‘in kendisinden önceki Amerikalılar gibi, aslında hem endişe verici derecede basit hem de son derece karmaşıkken, o zamanlar kaba ve basit olmakla itham edilmişti ” dedi . İnsanların Eggleston’ı anlaması uzun zaman aldı.

Parr, Memphis sanatçısının çalışmalarından ilham alan sayısız fotoğrafçıdan sadece biri. Diğerleri arasında Juergen Teller , Alex Prager ve Alec Soth bulunur . Eggleston’ın etkisi beyaz perdede de görülebilir: David Lynch’in Mavi Kadife (1986), Gus Van Sant’ın Elephant ( 2003) ve Sofia Coppola’nın The Virgin Suicides (1999) hepsi sıradan olanı dokunaklı veya rahatsız edici bir etkiye yükseltti. Sam Mendes’in Amerikan Güzeli (1999) rüzgarda basit bir plastik torbanın derin görkemi hakkında şiirsellik kazanır.

Eggleston, görsel kültür üzerinde sahip olacağı olağanüstü etkiyi bilmese de, hem eleştiriden hem de tantanadan etkilenmedi. 2017’de “ Tartışma beni hiç rahatsız etmedi” diye düşündü . “Bu konuda yazan birkaç eleştirmen, fotoğrafların renkli olduğu için şok oldu, şimdi delice görünüyor ve o zaman da öyle oldu. Dahası, neden bu kadar şok olduklarını açıklamadılar. Bana sadece saçma geldi.”

Şu anda 80 yaşındaki fotoğrafçı, başkalarının onun hakkında ne düşündüğünü zerre kadar önemsemeyen biri olmadı (Eggleston’ın, gün boyu içki içerek uykuya daldıktan sonra MoMA’daki ilk çıkışının açılış gecesine geç geldiği söyleniyor). Güneyli zengin bir evde büyüyen Eggleston, müziği severdi ama bir şekilde yönsüz kaldı, herhangi bir okuldan mezun olamadı ve cehennemi yükselten tuhaflıklarıyla tanındı. Memphis Dergisi’nin yakın tarihli bir profili , Eggleston‘ın cazibesinin kısmen “silahlara, içkiye, zincirleme sigara içmeye, metreslere ve [ve] tuhaf davranışlara olan tutkusu” tarafından geliştirildiğini belirtirken , bu itibar yıllar içinde pek değişmedi.

Birçok fotoğrafçı gibi, Eggleston’ın kariyeri de Henri Cartier-Bresson‘un The Decisive Moment (1952) filmiyle ilk karşılaşmasından sonra şekillendi . Bu, Eggleston’ın kendi belirleyici anı olduğunu kanıtladı: Fransız vizyonerinin ışık ve gölge kullanımını gözlemleyerek, Kodachrome renkli filmi kullanarak bu ton derinliklerini nasıl uygulayabileceğini düşünmeye başladı. Arkadaş olan Cartier-Bresson’un kendisi, Eggleston’ın renk kullanma kararına pek de hevesli değildi. Cartier-Bresson bir keresinde ona, “Biliyorsun William,” demişti, “renk saçmalık.”

Arkadaşlarından ve eleştirmenlerinden gelen şüphecilikten yılmayan Eggleston, kendi yolunu çizdi. MoMA şovunun aynı yılında, şu anda büyük saygı gören başka bir çalışma daha çekti. Ulusal seçimlerin arifesinde, Rolling Stone tarafından, o zamanki başkan adayı Jimmy Carter’ın memleketi olan Georgia, Plains’e gönderildi . Carter’ın veya ailesinin hiçbir fotoğrafını değil, Plains sakinlerinin günlük yaşamlarını içeren “Election Eve” (1977) başlıklı dizi, Eggleston’ın en çok aranan kitaplarından biri haline geldi.

Son elli yılda Eggleston, kendisini bugün yaşayan en önemli fotoğrafçılardan biri olarak kabul ettirdi. Mart 2012’de bir Christie’nin müzayedesinde 36 eserinin 5,9 milyon dolara satıldığı görüldü. “William Eggleston’s Guide” monografisinin kapağını süsleyen, Untitled, 1970 başlıklı üç tekerlekli bisiklet fotoğrafı , sanatçının tek bir eser için 578.500 $’a satılan kişisel rekorunu kırdı.

Sanatçının kariyeri, dünyayı görme biçiminde bir kesinlik ile damgalanmıştır; her gün gördüğümüz, ancak gözden kaçırabileceğimiz şeyin kendine özgü bir görünümü. The Telegraph‘a 2016’da verdiği bir röportajda, ” Kişisel bir kuralım var: asla birden fazla fotoğraf yok” dedi ve “hiçbir zaman farklı bir fotoğraf çekmeyi dilemedim. Basitçe, başlamakta haklı olduğum ortaya çıktı.”